Agressieve gedachten, wat moet ik ermee?

Ik kreeg deze vraag van iemand, tijdens een coachingsgesprek. Ze was geschrokken van haar eigen gedachten, tijdens een droom waar ze iemand wilde beschermen, die werd aangevallen.

Als we zoeken naar de betekenis van het woord agressie, dan komt de volgende, of een soortgelijke omschrijving veelvuldig boven.

Agressie is gedrag wat iemand inzet om - bewust of onbewust - iets kapot te maken, een ander schade te berokkenen, en/of duidelijk te maken wat hij wel of niet wil. Het gedrag overschrijdt de grenzen van wat algemeen acceptabel is in dit soort situaties en roept gevoelens van angst, pijn, verdriet en/of boosheid bij de ander op.

Dit is echter hoogstens een gedeeltelijke definitie. Het woord agressie komt van het woord agreddi, wat toeschrijden, toenadering zoeken betekent. In deze toenadering zit niets vijandigs; het vijandige ontstaat pas wanneer daarbij angst, onzekerheid en weerstand een rol spelen.

Binnen de biologie en psychologie heeft agressie een minder negatieve betekenis, je noemt het, ter onderscheiding, agressiviteit. Een definitie (Peter Spelbos, 2009):

Agressiviteit is het vermogen van de mens om zich te verhouden met anderen, om zichzelf en anderen te verdedigen bij aanvallen, om zelf aan te vallen, om voedsel te verzamelen en in leven te blijven. De mens gebruikt agressiviteit om zijn positie in zijn relaties met anderen en het andere te zekeren. Dit alles staat in dienst van zijn grote levensdoel: de bevestiging van zichzelf in het leven, weg van de dood, en de voortplanting.

Wat in het dagelijkse spraakgebruik agressie en agressief gedrag wordt genoemd, kun je zien als de grensoverschrijdende overtreffende trap hiervan, dus van een positief begrip.

Ik merk regelmatig in individuele- of team-coachingstrajecten, dat veel mensen schrikken, als ze iets merken van de kracht, die voelbaar is in henzelf, als ze contact hebben met hun eigen agressiviteit. Bijvoorbeeld wanneer ze zien dat iemand, die hen lief is, wordt aangevallen. Of wanneer ze zichzelf aangevallen voelen door een collega, die tegen ze praat met stemverheffing.

En als reactie op de gevoelens van agressiviteit, ontstaat er dan soms schaamte. Schaamte  omdat ‘je dit soort gevoelens hebt en dat niet zou horen’.

Deze sterke gevoelens zijn echter volstrekt normaal, ze horen bij onze normale menselijke gevoelens.

En in plaats van ze weg te stoppen, of je ervoor te schamen, kun je ze serieus nemen. Wat vertellen ze mij? Wat gebeurt hier, waardoor die gevoelens ontstaan?

Voor alle duidelijkheid; ik maak hier uiteraard een sterk onderscheid tussen enerzijds de gevoelens gewaar worden, ze serieus nemen en onderzoeken en anderzijds er naar handelen. Ernaar handelen zou betekenen: zelf agressief, grensoverschrijdend gedrag  gaan inzetten.

Binnen een team waar conflicten heersen, is meestal ook sprake van gevoelens van agressie. Mensen  kunnen zich aangevallen voelen, in het nauw gedreven door hun collega’s.

Ook dan is het van belang om te onderzoeken waar deze gevoelens vandaan komen. Welke patronen zijn er ontstaan in het team, of tussen twee collega’s die hieraan bijdragen?

Dus door ze serieus te nemen en ze te onderzoeken, worden die gevoelens een bron van informatie. En als je je erin hebt verdiept en iets snapt van de oorsprong, zijn ze vaak gelijktijdig iets afgenomen in sterkte, in hevigheid en zijn ze beter te hanteren.

Mijn gedachten gaan nu even terug naar een jonge man die een coachingstraject wilde doen omdat hij, zoals hij het zelf noemde, een kort lontje had.

We onderzochten samen ‘wanneer zijn lontje begon te branden’, wat maakte dat hij zich zo aangevallen voelde door de ander. Hij ontdekte hierdoor welke gevoeligheden hij had opgedaan in zijn leven, die hieraan bijdroegen. En hij leerde naar situaties te kijken vanuit een ander perspectief. Zo lukte het hem steeds makkelijker rustig te blijven. Langzaam aan was hij steeds meer in staat te voorkomen dat zijn emoties zo hoog opliepen, dat hij de neiging kreeg om over te gaan tot slaan of schelden.

Door zijn agressiviteit serieus te nemen, begreep hij zichzelf beter en werd het voor hemzelf makkelijker in de omgang met zijn collega’s.

Met agressiviteit voelen in jezelf is dus eigenlijk niets mis, het gaat erom wat je ermee doet.