Omarm de verschillen in je team, doe er je voordeel mee

Wat speelt zich af in een beginnend team

Wanneer een groep mensen bij elkaar komt om te gaan samenwerken als team, start het proces van elkaar leren kennen, aan elkaar wennen.
In een beginnend team, kijken de teamleden meestal voorzichtig naar elkaar. Teamleden zijn bezig met vragen als: ‘Wie zijn dat hier, hoe gaat het hier, wat zijn hier de regels, wie heeft het hier voor het zeggen? Maar ook met vragen als: ‘Pas ik hier in deze groep, mag ik er zijn, met mijn kwaliteiten en mijn eigenaardigheden?’ En: ‘Hoeveel kan ik hier van mezelf laten zien?’
Bij de meeste mensen die zich in een groep, een team bevinden, is er sprake van dat je onbewust zoekt naar een balans tussen enerzijds opgaan in de groep door gelijkenis tussen jou en de andere groepsleden en anderzijds ook voldoende eigenheid willen bewaren, door echt te verschillen van de anderen. Te veel gelijkenis kan het gevaar opleveren dat je als het ware opgaat in de groep, verdwijnt in het grotere geheel. Verschil je echter te veel van de rest van de groep, dan kan je niet geaccepteerd worden, zelfs 'uit de groep gezet worden'. En dat is ook niet waar teamleden op uit zijn.
In een beginnend team zoeken de medewerkers in eerste instantie vooral naar overeenkomsten tussen henzelf en de andere teamleden. Overeenkomst betekent namelijk herkenning en vanuit de herkenning ontstaat een ‘voorzichtig’ gevoel van vertrouwen. De groep kan veel plezier en opluchting beleven door de ontdekking dat er overeenkomsten zijn. Er kan een sfeer ontstaan met hoop op goede samenwerking, ‘want we begrijpen elkaar’.
Is de groep wat langer bij elkaar, dan zal ook duidelijk worden dat er naast overeenkomsten, ook veel onderlinge verschillen zijn. Verschillen in karakter, in wat iemand plezierig vindt, wat hem drijft, wat zijn waarden en normen zijn en ga zo maar door.
Door te merken dat er verschillen zijn, kan er spanning ontstaan in een team. Soms gaan de teamleden er bewust of onbewust toe over, om de verschillen onder water te houden, ze vooral niet te laten zien.
Het zal duidelijk zijn, dat dit veel energie kost. Alles wat verborgen moet blijven, zorgt namelijk voor energieverlies.
Echter in een goed samenwerkend team, erkent men dat er verschillen zijn. Dat die soms lastig zijn, maar daarnaast ook zorgen voor een grote rijkdom. Bijvoorbeeld omdat de kwaliteiten van teamleden elkaar aanvullen of zelfs versterken. Hoe gevarieerder de kwaliteiten van medewerkers zijn, des te sterker een team kan samenwerken.
Als teamlid of leidinggevende kun je het positieve effect van verschillen benoemen door bijvoorbeeld feedback te geven aan een collega. Waarin je hem vertelt waar hij jou aanvult, juist omdat hij anders is. Hiermee bevorder je het besef in het team, dat de verschillen er gewoon mogen zijn. Door te laten zien dat teamleden worden gewaardeerd om verschillende kwaliteiten. Door te laten merken dat jij niet schrikt van de verschillen, maar ze juist omarmd, lever je een bijdrage aan de openheid en het onderlinge vertrouwen. Jouw waardering van de 'eigenheid' van collega's bevordert het besef, dat naast overeenkomsten, ook onderlinge verschillen een vanzelfsprekend onderdeel zijn van een gezond team.

Verschillen in een overleg

Het wegstoppen van verschillen wordt ook vaak zichtbaar in overleggen. Misschien herken je de situatie dat een paar teamleden hun mening verkondigen en anderen met een afwijkende mening stil blijven, zich niet uitspreken.
Het is dan in het team nog niet veilig genoeg zijn om het met elkaar oneens te zijn. Er is nog niet voldoende vertrouwen in elkaar, om te weten dat een meningsverschil geen gevaar oplevert voor de samenwerking. En dat een andere kijk op een probleem, niet betekent dat je de ander niet waardeert.
Juist in de mening van de minderheid kan heel veel wijsheid zitten, die dan niet gehoord wordt.
Je kunt het team helpen door alle standpunten boven tafel te halen. Door zoveel mogelijk teamleden te vragen wat hun standpunt is en zo alle standpunten te verzamelen. Door ze allemaal te waarderen door het simpele feit dat ze genoemd mogen worden. En te benadrukken dat ze naast elkaar kunnen bestaan. Niet het standpunt van degene die de vlotste babbel heeft, of die al langer teamlid is, heeft het meeste waarde. Nee, alle standpunten zijn belangrijk. Pas als het hele palet aan standpunten zichtbaar is, kan samen worden gekeken naar welke oplossing het beste past.

Tip voor een overleg met veel verschillende standpunten

En zijn teamleden in een overleg zo druk met het blijven verdedigen van hun eigen standpunt, zonder echt te luisteren naar dat van hun collega’s? Dan kan het helpen om de volgende regel te gaan toepassen: een teamlid mag zijn argument/standpunt pas noemen nadat hij heeft samengevat wat het standpunt van de vorige spreker is. Met deze regel ‘dwing’ je teamleden echt naar elkaar te luisteren. En wanneer mensen merken dat er naar hen geluisterd wordt, kunnen zij daarna ook beter luisteren naar het afwijkende standpunt van de ander. Op deze manier voorkom je dat alle verschillende standpunten ‘op elkaar worden gestapeld’, zonder dat de teamleden zich echt verdiepen in de visie van de ander. Wanneer je de mening van de ander moet samenvatten, kan je niet anders dan goed luisteren en je verdiepen in wat de ander zegt.

Tot slot:

Vermijd het woordje ‘maar’. Zoals vaak wordt gebruikt in zinnen als: ‘ik ben het met je eens maar….’
Als je dit zegt is er een grote kans dat de ander jouw opmerking hoort als: ‘ik ben het met je eens, maar ook weer niet'. Want….. voor ‘maar’ is alles niet waar. Door in plaats van ‘maar’, het woordje ‘en’ te gebruiken, laat je zien dat er meer standpunten naast elkaar kunnen bestaan. Verschillend én allemaal waardevol.